Διατροφή και Καρδιαγγειακά Νοσήματα

Ποια είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα και πόσο συχνά είναι: Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν μια ομάδα παθήσεων που οφείλονται στην αρτηριοσκλήρυνση και προσβάλλουν κυρίως τα αγγεία της καρδιάς, του εγκεφάλου και των κάτω άκρων.

Η καρδιαγγειακή νόσος είναι η κυριότερη αιτία θνησιμότητας στον κόσμο. Περίπου το 30% των θανάτων παγκοσμίως οφείλεται σε καρδιακή νόσο ή σε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Στην Ελλάδα τα αγγειακά νοσήματα βρίσκονται σε έξαρση τα τελευταία χρόνια και αυτό συμβαίνει κατά κύριο λόγο διότι έχει εγκαταλειφθεί ο παραδοσιακός μεσογειακός τρόπος διατροφής και διαβίωσης. Υπολογίζεται ότι στη χώρα της παρουσιάζονται ετησίως περί τα 20000 νέα εμφράγματα, ενώ το 10% περίπου των ανδρών έχει υποκλινική ή σιωπηλή στεφανιαία νόσο με κίνδυνο να υποστεί ξαφνικό καρδιακό επεισόδιο απροειδοποίητα. Γενικά οι άνδρες μέσης και μεγάλης ηλικίας κινδυνεύουν περισσότερο σε σχέση με της γυναίκες, οι οποίες προστατεύονται από της ορμόνες της μέχρι την εμμηνόπαυση.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα: Υπάρχουν ορισμένες καταστάσεις που αυξάνουν την πιθανότητα ανάπτυξης καρδιακών παθήσεων. Οι καταστάσεις αυτές ονομάζονται παράγοντες κινδύνου και ενώ ο καθένας μόνος του ασκεί επιβαρυντικό ρόλο, όταν συνυπάρχουν κάποιοι από της τότε ο κίνδυνος δεν είναι απλά αθροιστικός αλλά πολλαπλασιάζεται. Οι παράγοντες κινδύνου διαχωρίζονται σε κύριους και δευτερεύοντες. Κάποιοι παράγοντες κινδύνου, είναι κληρονομικοί και δε μπορούν να μεταβληθούν, αλλά κάποιοι άλλοι έχουν να κάνουν με της συνήθειες της ζωής και της διάφορες καταχρήσεις και επομένως μπορούν να αλλάξουν. Σε γενικές γραμμές οι παράγοντες αυτοί διακρίνονται σε κύριους και δευτερεύοντες ανάλογα με τη βαρύτητα της.

Κύριοι παράγοντες κινδύνου: Ως κύριους παράγοντες κινδύνου έχουμε:

·         Το κάπνισμα.

·         Η υπερχοληστεριναιμία.

·         Η αρτηριακή υπέρταση.

·         Ο σακχαρώδης διαβήτης.

·         Το οικογενειακό ιστορικό

·         Το άρρεν φύλο.

Το κάπνισμα: Είναι μαζί με την υπερλιπιδαιμία ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου για στεφανιαία νόσο και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ευθύνεται για το 20% των καρδιαγγειακών παθήσεων παγκοσμίως και για το 30-40% του συνόλου των θανάτων από καρδιαγγειακή νόσο. Το κάπνισμα προκαλεί απευθείας αρτηριοσκλήρυνση των αγγείων, ενώ ταυτόχρονα ελαττώνει την καλή (HDL) χοληστερόλη.

Ο κίνδυνος προσβολής από στεφανιαία νόσο της καπνιστές είναι περίπου 2-3 φορές μεγαλύτερος απ’ ότι της μη καπνιστές και είναι υψηλότερος της ηλικίες κάτω των 55 ετών. Ο κίνδυνος της αυξάνει δραματικά όταν η έναρξη του καπνίσματος γίνεται πριν από την ηλικία των 16 ετών. Η χρήση καπνού με οποιοδήποτε τρόπο εκτός του τσιγάρου, καθώς και το παθητικό κάπνισμα θεωρούνται της παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου. Η Ελλάδα είναι μια από της πρώτες χώρες στην Ευρώπη στην κατανάλωση τσιγάρων, καθώς το 47% των ανδρών και το 29% των γυναικών είναι καπνιστές. Η θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα είναι υψηλότερη της γυναίκες καπνίστριες σε σχέση με της άνδρες καπνιστές. Το τσιγάρο προκαλεί σημαντικές βλάβες και στα αγγεία των ποδιών και αν συνυπάρχει και σακχαρώδης διαβήτης ο κίνδυνος για απόφραξη των αρτηριών και γάγγραινα είναι πολύ αυξημένος.

Χρειάζονται αρκετά χρόνια διακοπής καπνίσματος (περίπου 5-10 χρόνια) για να ελαττωθούν οι βλάβες που έχουν προκληθεί στα αγγεία και το άτομο να εξομοιωθεί με κάποιο μη καπνιστή. Σε κάθε περίπτωση ποτέ δεν είναι αργά για να διακόψει κανείς το κάπνισμα.

Η υψηλή χοληστερόλη: Είναι εξίσου σημαντικός παράγοντας με το κάπνισμα και μειώνοντας την ολική χοληστερόλη και την LDL (κακή χοληστερόλη) βελτιώνεται σε μεγάλο βαθμό η κατάσταση των αγγείων. Η υπερχοληστεροναιμία ευθύνεται για το 1/3 του συνόλου των καρδιαγγειακών νοσημάτων παγκοσμίως. Για τα περισσότερα άτομα νε καρδιακή νόσο ή σακχαρώδη διαβήτη που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για αγγειακά νοσήματα, ο στόχος της μείωσης της LDL χοληστερόλης πρέπει να είναι κάτω από 100mg/dl, ενώ για το γενικό πληθυσμό κάτω από 130mg/dl. Η στροφή σε μία υγιεινή διατροφή που συνδυάζεται με άσκηση μπορεί να φέρει ως αποτέλεσμα τεράστια διαφορά επίπεδα χοληστερόλης. Έχει βρεθεί ότι κάθε μείωση της χοληστερόλης κατά 1% ελαττώνει τα καρδιαγγειακά επεισόδια κατά 2-3%. Αντίθετα με την LDL, προστατευτικό ρόλο για τα αγγεία ασκεί η HDL χοληστερόλη (την αποκαλούμε και καλή), η οποία ουσιαστικά βοηθά στην απομάκρυνση της χοληστερόλης από τον οργανισμό, εμποδίζοντας έτσι το σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας που μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη των αγγείων. Τα υψηλά τριγλυκερίδια (πάνω από 150mg/dl) μπορεί της να ευθύνονται για καρδιαγγειακά νοσήματα σε ποσοστό της πολύ μικρότερο απ’ ότι η υψηλή χοληστερόλη.

Η υψηλή αρτηριακή πίεση (αρτηριακή υπέρταση): Είναι της ισχυρός παράγοντας κινδύνου. Περίπου το 30% των ενηλίκων πάσχει από αρτηριακή υπέρταση δηλαδή έχει πίεση πάνω από 140/90mmHg (ή 14/9). Το 30% των καρδιακών επεισοδίων και περίπου το 75% των αγγειακών εγκεφαλικών προκαλούνται εξαιτίας της αρτηριακής υπέρτασης. Όσο υψηλότερη είναι η αρτηριακή πίεση τόσο πιο πολύ πρέπει η καρδιά να εργαστεί και τόσο μεγαλύτερη είναι η «φθορά» που προκαλείται στα αιμοφόρα αγγεία. Η υψηλή αρτηριακή πίεση καλείται και «σιωπηλός δολοφόνος» διότι συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Η αρτηριακή υπέρταση βλάπτει όλα τα αγγεία του σώματος, περισσότερο της αυτά του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να ευθύνεται για μεγάλο ποσοστό εγκεφαλικών επεισοδίων. Το θετικό είναι ότι η υπέρταση μπορεί να ελαττωθεί σημαντικά από αλλαγές στη διατροφή και την άσκηση.

Ο σακχαρώδης διαβήτης: Είναι πολύ συχνή πάθησης και παρουσιάζει συνεχώς αυξητική τάση. Στη χώρα της περίπου το 10% των Ελλήνων έχει διαβήτη, αλλά οι μισοί από της δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν. Η σημαντική αυτή αύξηση του σακχαρώδη διαβήτη στη χώρα της οφείλεται στην έκρηξη του φαινομένου της παχυσαρκίας που παρατηρήθηκε τα τελευταία 20 χρόνια. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ είναι άμεσα συνδεδεμένος με την παχυσαρκία και γενικά με την αύξηση του βάρους. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι τα άτομα με διαβήτη έχουν τόσο επιβαρυμένα αγγεία ώστε θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν να έχουν ήδη καρδιαγγειακή νόσο. Το ευχάριστο είναι ότι η διατροφή, η άσκηση και η απώλεια βάρους μπορούν να επηρεάσουν ουσιαστικά το σακχαρώδη διαβήτη, ειδικά τον τύπου ΙΙ. Μεγάλο ποσοστό ατόμων με πρόσφατο διαβήτη τύπου ΙΙ μπορεί να διακόψει τα αντιδιαβητικά φάρμακα ακόμα και με απώλεια βάρους της τάξης των 10Kg.

Το οικογενειακό ιστορικό: Θεωρείται ισχυρός παράγοντας όταν οι συγγενείς είναι πατέρας ή αδελφός με αποδεδειγμένη καρδιαγγειακή νόσο πριν την ηλικία των 55 ετών και μητέρα ή αδελφή, με τεκμηριωμένη καρδιαγγειακή νόσο πριν από την ηλικία 65 ετών.

Το άρρεν φύλο, και οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση για καρδιαγγειακά. Η πιθανότητα αυτή της γυναίκες οφείλεται στη μείωση των οιστρογόνων που, όσο υπήρχαν, προστατεύουν από καρδιακές παθήσεις.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι κάποιοι παράγοντες κινδύνου, της το φύλο και το οικογενειακό ιστορικό είναι σταθεροί και δεν μπορούμε να τους αλλάξουμε, ενώ άλλοι παράγοντες, όπως η υπέρταση, η υπερχοληστεροναιμία και το αυξημένο σάκχαρο είναι δυνατό να μεταβληθούν και γι’ αυτό πρέπει να αντιμετωπιστούν με υγειονοδιαιτητικές μεθόδους και αν χρειαστεί με φάρμακα.

Δευτερεύοντες παράγοντες κινδύνου, μπορούμε να αναφέρουμε:

·         Την παχυσαρκία.

·         Την καθιστική ζωή.

·         Το στρες.

·         Την άπνοια κατά τον ύπνο.

Η παχυσαρκία και ιδίως η κοιλιακή παχυσαρκία: Έχει βρεθεί ότι όταν στους άνδρες η περίμετρος της μέσης ξεπερνάει τα 102cm και στις γυναίκες τα 88cm, ο κίνδυνος για την εκδήλωση υπέρτασης, υπερλιπιδαιμίας, σακχαρώδους διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι πολύ μεγάλος. Στη χώρα της, περίπου ένας στους τέσσερις Έλληνες έχει παχυσαρκία και 2 στους 3 σωματικά υπέρβαρος.

Καθιστική ζωή: Η άσκηση κάθε είδους προστατεύει από καρδιαγγειακά επεισόδια. Σωματική δραστηριότητα ακόμα και μόλις 30min την ημέρα για 5-6 φορές την εβδομάδα, μπορεί να μειώσει δραστικά τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.

Στρες: Είναι γνωστό ότι το άγχος και οι καταστάσεις ψυχολογικής πίεσης επιβαρύνουν πολύ τον οργανισμό. Μείωση του στρες έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.

Άπνοια κατά τον ύπνο: Είναι μια διαταραχή κατά την οποία ένα άτομο επανειλημμένα μπορεί να σταματήσει να αναπνέει για σύντομα χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η υπνική άπνοια επιβαρύνει τον οργανισμό και μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο, υψηλή πίεση αίματος και συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Αν υπάρχει παχυσαρκία ακόμη και μια μικρή απώλεια βάρους 10% μπορεί να ανακουφίσει ήπιες περιπτώσεις άπνοιας κατά τον ύπνο.

Παρακάτω αναφέρονται συνοπτικά οι κύριοι και οι δευτερεύοντες παράγοντες και τι πρέπει να προσέχουμε.

Κύριοι Παράγοντες Κινδύνου Καρδιαγγειακής Νόσου

Παράγοντας	Τι Προσέχουμε
LDL Χοληστερόλη (Κακή)	Να είναι κάτω από 130mg/dl
Κάπνισμα	Αποφυγή οποιασδήποτε χρήσης
Αρτηριακή πίεση	Να είναι κάτω από 140/90mmHg (14/9)
Σακχαρώδης διαβήτης	Να είναι ρυθμισμένος
Φύλο	Άνδρες
Οικογενειακό ιστορικό	Κυρίως 1ου βαθμού συγγενείς

 

Δευτερεύοντες Παράγοντες Κινδύνου Καρδιαγγειακής Νόσου

Παράγοντας	Τι Προσέχουμε
Παχυσαρκία – Κυρίως κοιλιακή	Περίμετρος μέσης πάνω από 102cm άνδρες και 88cm γυναίκες
Καθιστική ζωή	Ήπια άσκηση, για 5-6 ημέρες/εβδομάδα
Στρες	Έλεγχος
Άπνοια κατά τον ύπνο	Αποφυγή επεισοδίων

 

Ποια είναι τα συχνότερα καρδιαγγειακά νοσήματα και πως εμφανίζονται: Αυτά είναι:

·         Στηθάγχη – Έμφραγμα

·         Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

·         Περιφερική αρτηριοπάθεια κάτω άκρων

Στηθάγχη – Έμφραγμα: Η στηθάγχη εκδηλώνεται ως της πόνος που συχνά περιγράφεται σαν σφίξιμο, πίεση ή έντονη δυσφορία πίσω από το στέρνο. Ο πόνος μπορεί να αντανακλά της πίσω στην πλάτη και συνήθως έχει διάρκεια λίγων λεπτών. Ο πόνος είναι αποτέλεσμα της μειωμένης αιμάτωσης του μυοκαρδίου και η βλάβη είναι συνήθως αναστρέψιμη. Σε περίπτωση παρατεταμένης ή και απότομης ισχαιμίας μπορεί να παραμένει η νέκρωση και τότε μιλάμε για οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Ο στηθαγχικός πόνος συνήθως εμφανίζεται όταν αυξάνονται οι απαιτήσεις της καρδιάς σε οξυγόνο, της κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης, συγκινησιακής φόρτισης, έντονου κρύου, πλούσιου γεύματος, σεξουαλικής πράξης κ.ά. Διαρκεί μερικά λεπτά και υποχωρεί με τη λήψη της νιτρώδους φαρμάκου ή με διακοπή του εκλυτικού παράγοντα.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για το έμφραγμα

Ορισμός	Θωρακικός (συνήθως) πόνος από μειωμένη αιμάτωση της καρδιάς
Συμπτώματα	Πόνος σαν σφίξιμο, κάψιμο πίεση ή πνιγμονή ή δυσφορία πίσω από το στέρνο
Πότε συμβαίνει	Σωματική άσκηση, συγκινησιακή φόρτιση, έντονο κρύο (ειδικά το πρωί), ένα βαρύ γεύμα, σεξουαλική πράξη κ.ά.
Που αντανακλά	Σε άλλη περιοχή του θώρακα, στην κοιλιακή χώρα, στο χέρι (ιδιαίτερα το αριστερό), στον τράχηλο ή στο σαγόνι, στην πλάτη
Τι κάνουμε	Νιτρώδες (υπογλώσσια) φάρμακο, ασπιρίνη και άμεση μεταφορά σε ιατρικό περιβάλλον

 

Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο: Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία θνησιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και υπολογίζεται ότι ένας στους δέκα άνδρες και μια στις έξι γυναίκες χάνουν τη ζωή της από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Το εγκεφαλικό επεισόδιο διακρίνεται σε ισχαιμικό, το οποίο προκαλείται λόγω ελαττωμένης ροής του αίματος της το εγκεφαλικό με αποτέλεσμα ισχαιμία του εγκεφάλου και σε αιμορραγικό που προκαλείται λόγω ρήξης και οξείας αιμορραγίας κάποιου αγγείου του εγκεφάλου. Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι ένα επείγον ιατρικό περιστατικό και οι ασθενείς με υποψία εγκεφαλικού επεισοδίου πρέπει να μεταφέρονται στο νοσοκομείο άμεσα. Αν το επεισόδιο αντιμετωπιστεί μέσα στα πρώτα 60min μπορεί να αποτραπεί η αναπηρία.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για το εγκεφαλικό

Ορισμός	Η μείωση της ροής του αίματος της τον εγκέφαλο
Συμπτώματα	Μούδιασμα ή αδυναμία στο πρόσωπο, χέρι, πόδι, πτώση της γωνίας του στόματος, ξαφνική σύγχυση, διαταραχές ομιλίας, ξαφνική δυσκολία στο περπάτημα, ζάλη ή απώλεια της ισορροπίας, απότομη έναρξη έντονης κεφαλαλγίας, τύφλωση του της ματιού, δυσκολία στην κατάποση, παροδική αμνησία
Ποιοι έχουν περισσότερες πιθανότητες	Άτομα προχωρημένης ηλικίας άνδρες, διαβητικοί και άτομα με ιστορικό προηγούμενου εγκεφαλικού επεισοδίου με υπέρταση, με καρδιακή και αγγειακή νόσο
Τι βοηθάει να μην συμβεί	Η ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης, ο έλεγχος της χοληστερόλης, η ελάττωση του καπνίσματος και της κατανάλωσης υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ, καθώς και η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας
Τι κάνουμε	Άμεση μεταφορά σε ιατρικό περιβάλλον

 

Περιφερική αρτηριοπάθεια κάτω άκρων: Η περιφερική αρτηριοπάθεια προκαλείται από βλάβη στη λειτουργία των αρτηριών που αιματώνουν τα κάτω άκρα, με αποτέλεσμα τη μη ικανοποιητική οξυγόνωση της και την εξέλιξη σε αρτηριοσκλήρυνση. Είναι μία νόσος που αφορά ηλικιωμένα συνήθως άτομα και υπολογίζεται ότι ένας στους πέντε άνω των 65 ετών (20%) πάσχει από αυτή τη νόσο. Η πλειοψηφία των ασθενών δεν έχει κανένα σύμπτωμα (ασυμπτωματική νόσος). Αν υπάρχει σύμπτωμα, το πιο συχνό είναι η διαλείπουσα χωλότητα, δηλαδή της πόνο (κράμπα) στη γάμπα, στο  μηρό ή της γλουτούς, που εκδηλώνεται στο περπάτημα και οδηγεί στην αναγκαστική διακοπή του.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την περιφερική αρτηριοπάθεια κάτω άκρων

Ορισμός	Βλάβη στη λειτουργία των αρτηριών που αιματώνουν τα κάτω άκρα
Συμπτώματα	Διαλείπουσα χωλότητα, πόνος (κράμπα) στη γάμπα, στο μηρό ή της γλουτούς
Πότε συμβαίνει	Ο πόνος εκδηλώνεται στο περπάτημα και οδηγεί στη διακοπή. Ο πόνος υποχωρεί 2-3 λεπτά μετά από τη διακοπή του βαδίσματος
Παράγοντες κινδύνου	Κάπνισμα, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδης διαβήτης, φύλο (άνδρες), ηλικία (άνδρες μεγαλύτεροι από 55 ετών και γυναίκες μεγαλύτερες από 65 ετών), κληρονομικό ιστορικό, παχυσαρκία και έλλειψη άσκησης
Τι κάνουμε	Διακόπτουμε το βάδισμα ή την άσκηση και επικοινωνούμε με γιατρό εντός ημέρας

 

Πως προλαμβάνουμε τα καρδιαγγειακά νοσήματα: Γενικά μέτρα είναι η διακοπή του καπνίσματος, η διατήρηση των τιμών σακχάρου και χοληστερίνης, σε φυσιολογικά επίπεδα, ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης και η απώλεια βάρους σε συνδυασμό με υγιεινή διατροφή και άσκηση. Άσκηση δε σημαίνει μόνο γυμναστήριο ή τρέξιμο, αλλά και απλό περπάτημα για τουλάχιστον 5-6 φορές την εβδομάδα επί μισή ώρα. Όταν το αγγειακό νόσημα εμφανισθεί τότε απαιτείται φαρμακευτική θεραπεία. Η ασπιρίνη είναι ένα πολύ σημαντικό φάρμακο που βοηθάει το αίμα να μην πήζει. Παράλληλα, υπάρχουν και πρέπει να χορηγούνται ειδικά φάρμακα τα οποία βοηθούν στην αντιμετώπιση της υπέρτασης, του σακχαρώδη διαβήτη και της υπερλιπιδαιμίας.

Διατροφή και Καρδιαγγειακά νοσήματα. Οι συμβουλές του διαιτολόγου: Τα καρδιαγγειακά νοσήματα έχουν άμεση σχέση με το σύγχρονο τρόπο ζωής και διατροφής. Η μείωση της σωματικής δραστηριότητας, η αύξηση του καπνίσματος, η απομάκρυνση από το μοντέλο μεσογειακής διατροφής και το καθημερινό άγχος είναι οι λόγοι που έχουν φέρει τα καρδιαγγειακά στα πρώτα αίτια θανάτου στο δυτικό κόσμο. Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι ακόμη και μικρές αλλαγές του τρόπου διαβίωσης θα μπορούσαν να προλάβουν τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Κύριο μέλημα των ατόμων που έχουν υποστεί ένα ή περισσότερα καρδιαγγειακά νοσήματα πρέπει να αποτελεί ο έλεγχος του σωματικού βάρους. Η διατήρηση του σωματικού βάρους στα φυσιολογικά επίπεδα βελτιώνει της παράγοντες κινδύνου και μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Ο έλεγχος της ποιότητας των λιπαρών στη διατροφή είναι πρωτεύουσας σημασίας, αφού αυτά σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο αγγειακών δυσλειτουργιών. Η κύρια ποσότητα των λιπαρών οξέων που προσλαμβάνονται θα πρέπει να προέρχονται κυρίως από το ελαιόλαδο και λιγότερο από της πηγές φυτικού και ζωικού λίπους. Γαλακτοκομικά προϊόντα πλήρη λιπαρών (πλήρες γάλα, πλούσια σε λίπος τυριά, λιπαρά κρέατα, εντόσθια, ζωικό βούτυρο, μαργαρίνη ή μαγιονέζα), πρέπει να είναι πολύ περιορισμένα στο καθημερινό διαιτολόγιο. Με προσοχή της πρέπει να καταναλώνονται και οι τροφές που είναι πλούσιες σε ζωική χοληστερόλη (αυγό, μαλάκια, οστρακοειδή). Σημαντική θέση στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα πρέπει να κατέχουν τα ψάρια ως πηγή ω-3 λιπαρών οξέων.

Πολλά είναι τα ευρήματα που δείχνουν ότι η συχνή λήψη αντιοξειδωτικών ουσιών με της τροφές και ιδιαίτερα με τα φρούτα και τα λαχανικά, βοηθά στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Καθημερινά συστήνεται, η πρόληψη πέντε μερίδων λαχανικών και φρούτων. Γενικά, όσο πιο σκουρόχρωμο ή με έντονο χρώμα είναι ένα φρούτο ή ένα λαχανικό, τόσο μεγαλύτερη είναι η αντιοξειδωτική του ικανότητα.

Προσοχή πρέπει να δίνεται και στο αλάτι το οποίο επιβαρύνει την αρτηριακή πίεση και τη λειτουργία των νεφρών. Κατά συνέπεια, η ημερήσια ποσότητα νατρίου που μπορεί να περιέχεται σε ένα διαιτολόγιο, ιδίως στη δίαιτα ατόμων που παρουσιάζουν υπέρταση, δεν πρέπει να ξεπερνά τα 2500-3000mg.

Η υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών και ηπατικών διαταραχών. Εντούτοις, η ήπια και ελεγχόμενη κατανάλωση συγκεκριμένων αλκοολούχων ποτών τα οποία είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες (κρασί, μπύρα), φαίνεται ότι βοηθά στην καλύτερη λειτουργία της καρδιάς και των αγγείων. Για το λόγο αυτό συστήνεται περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ σε 2 μερίδες/ημέρα για της άνδρες και σε 1 μερίδα/ημέρα για της γυναίκες. Αντίθετα, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συστάσεις για την κατανάλωση καφεΐνης. Όμως καλό είναι να προτιμάται μέτρια κατανάλωση κυρίως φιλτραρισμένου καφέ και να αποφεύγεται ο στιγμιαίος.

Το πιο συχνό διατροφικό σχήμα που συστήνεται σήμερα για πρόληψη και αντιμετώπιση καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι το μοντέλο TLC diet (Therapeutic Lifestyle Changes diet). Το διατροφικό αυτό μοντέλο στοχεύει στη μείωση της ολικής και LDL χοληστερίνης αίματος και στην αύξηση των επιπέδων της HDL χοληστερίνης. Με αυτό το σχήμα μειώνεται ο κίνδυνος εμφράγματος και άλλων νοσημάτων που σχετίζονται με βλάβη των αρτηριών.

Στον παρακάτω πίνακα δίνεται η κατανομή θρεπτικών συστατικών σύμφωνα με το μοντέλο TLC diet

Θρεπτικά συστατικά σύμφωνα με το μοντέλο TLC diet

Τρόφιμα	Διατροφική Σύσταση
Κρέας, Πουλερικά, Ψάρια, Όσπρια, Αυγά και Ξηροί καρποί	ü  Περιορίστε την ποσότητα κρέατος σε λιγότερο από 150gr/ημέρα. ü  Όταν καταναλώνετε κοτόπουλο ή γαλοπούλα αφαιρείτε την πέτσα. ü  Επιλέγετε ως τρόπο μαγειρέματος το βράσιμο ή το ψήσιμο και αποφύγετε το τηγάνισμά ü  Επιλέγετε άπαχα ψάρια της μπακαλιάρος ή γλώσσα. ü  Καταναλώστε εβδομαδιαίως το πολύ 2 κρόκους αυγών μην ξεχνάτε της κρόκους που περιέχονται της προπαρασκευασμένες τροφές (κέικ, μπισκότα κ.ά.)
Γαλακτοκομικά (2-3 μερίδες ανά ημέρα	ü  Επιλέγετε γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών. ü  Επιλέγετε τυριά χαμηλά σε λιπαρά (cottage cheese, ανθότυρο, γαλοτύρι, κατίκι). ü  Επιλέξτε επιδόρπια με βάση το γάλα χαμηλών λιπαρών, της παγωτό χαμηλών λιπαρών, σορμπέ ή παγωμένο γιαούρτι χαμηλών λιπαρών.
Λίπη και έλαια	ü  Χρησιμοποιείται ως κύρια λιπαρή ύλη στη μαγειρική και της σαλάτες στο ελαιόλαδο. ü  Προτιμάτε μαργαρίνες που ως βάση έχουν μονοακόρεστα φυτικά λίπη. ü  Περιορίστε τη κατανάλωση ζωικού βουτύρου, λίπους κρέατος και φυτίνης. ü  Αποφύγετε τα trans λιπαρά: τηγανιτά, μαργαρίνες, κράκερς.
Φρούτα και Λαχανικά	ü  Καταναλώστε τουλάχιστον 3-5 μερίδες φρούτων και λαχανικών/ημέρα. ü  Επιλέγετε φρούτα και λαχανικά ως ενδιάμεσα γεύματα επιδόρπια η συνοδευτικά του κυρίως γεύματος. ü  Για να αυξήσετε την κατανάλωση λαχανικών προσθέστε μαγειρεμένα λαχανικά στα κυρίως γεύματα, για παράδειγμα μοσχάρι με φασολάκια, χοιρινό με πράσο κ.ά. ü  Καταναλώστε τα φρούτα με τη φλούδα, όπου αυτό είναι δυνατό. Μ’ αυτό τον τρόπο αυξάνετε την πρόσληψη φυτικών ινών. ü  Επιλέγεται φρούτα και λαχανικά με έντονα χρώματα αφού αυτά περιέχουν περισσότερες αντιοξειδωτικές ουσίες.
Δημητριακά	ü  Καταναλώστε καθημερινά 6-11 μικρομερίδες. ü  Εστιάστε σε δημητριακά ολικής αλέσεως τα οποία περιέχουν μεγαλύτερη ποσότητα φυτικών ινών και αντιοξειδωτικών ουσιών. Για παράδειγμα προτιμάτε αναποφλοίωτο ρύζι, ζυμαρικά ολικής αλέσεως και ψωμί ολικής αλέσεως. ü  Επιλέγετε δημητριακά πρωινού πλούσια σε φυτικές ίνες. Προτιμήστε την βρώμη. ü  Προτιμάτε σπιτικά γλυκά (μπισκότα, κέικ), τα οποία, θα περιέχουν περιορισμένη ποσότητα κορεσμένου λίπους.
Γλυκά	ü  Τα γλυκά θα υπάρχουν στο διαιτολόγιο με συχνότητα 1 φορά/εβδομάδα. ü  Επιλέγετε γλυκά χαμηλών λιπαρών. Χρειάζεται της προσοχή, γιατί ένα γλυκό χαμηλό σε λιπαρά δεν είναι απαραίτητα χαμηλό σε θερμίδες. ü  Μην ξεχνάτε ότι πολλά συσκευασμένα γλυκά περιέχουν ποσότητα νατρίου

 

Στους παρακάτω πίνακες καθορίζεται ο ημερήσιος αριθμός μερίδων από κάθε διατροφική ομάδα σ’ ένα διαιτολόγιο 1600 και 2000Kcal στον πρώτο πίνακα και στο δεύτερο παρατίθενται ορισμένα θρεπτικά συστατικά που σχετίζονται με καρδιαγγειακά νοσήματα.

Προτεινόμενες Μερίδες από κάθε Ομάδα Τροφίμων

Ομάδα Τροφίμων	1600Kcal	2000Kcal	Τι σημαίνει μερίδα
Δημητριακά Τουλάχιστον το 50% της ημερήσιας πρόσληψης από δημητριακά ολικής αλέσεως	6 μερίδες/ημέρα	6-8 μερίδες/ημέρα	ü  1 φέτα ψωμί ü  30gr δημητριακά πρωινού (ελέγχετε της διατροφικές γιατί ενδέχεται να διαφέρει η ποσότητα ανάλογα με την εταιρία) ü  ½ φλιν. βρασμένα ρύζι  ή ζυμαρικά
Λαχανικά Καταναλώνετε ποικιλία λαχανικών με έντονα χρώματα	3-4 μερίδες/ημέρα	4-5 μερίδες/ημέρα	ü  1 φλιν. ωμά φυλλώδη λαχανικά ü  ½ φλιν. ωμά τεμαχισμένα ή μαγειρεμένα λαχανικά ü  ½ φλιν. χυμός λαχανικών
Φρούτα Καταναλώνεται ποικιλία φρούτων με έντονο χρώμα	4 μερίδες/ημέρα	4-5 μερίδες/ημέρα	ü  1 μέτριο φρούτο ü  ¼ φλιν. ξηρά φρούτα ü  ½ φλιν. φρούτα κονσέρβα – κομπόστα ü  ½ φλιν. χυμός φρούτου
Άπαχο ή χαμηλού λίπους γαλακτοκομικά	2-3 μερίδες/ημέρα	2-3 μερίδες/ημέρα	ü  1 φλιν. άπαχο γάλα ή γάλα χαμηλών λιπαρών ü  1 φλιν. άπαχο γιαούρτι ή γιαούρτι χαμηλών λιπαρών ü  45gr cottage cheese ή τυριά χαμηλά σε λιπαρά
Άπαχο κρέας, πουλερικά, ψάρια	90-180gr μαγειρεμένα	Έως 180gr μαγειρεμένα	ü  90gr κρέας μαγειρεμένο (περίπου το μέγεθος από το ποντίκι του υπολογιστή) ü  90gr ψητό ψάρι
Λίπη και Έλαια Προτιμάτε το ελαιόλαδο	2 μερίδες/ημέρα	2-3 μερίδες/ημέρα	ü  1 κουταλιά σούπας μαργαρίνη ü  1 κουταλιά σούπας μαγιονέζα ü  1 κουταλιά σούπας ελαιόλαδο
Όσπρια και Ξηροί καρποί	3-4 μερίδες/ημέρα	4-5 μερίδες/ημέρα	ü  1/3 φλιν ή 45gr φιστίκια ü  2 κουταλιές σούπας ταχίνι ü  2 κουταλιές σούπα όσπρια ή αρακά
Γλυκά και Ζάχαρη	<3 μερίδες/ημέρα	<5 μερίδες/ημέρα	ü  1 κουταλιά γλυκού ζάχαρη ü  1 κουταλιά γλυκού μαρμελάδα ü  ½ φλιν. σορμπέ φρούτων ή παγωτό

 

Θρεπτικά Συστατικά Σχετιζόμενα με Καρδιαγγειακά Νοσήματα

Στοιχεία	Μειώνουν τον κίνδυνο	Καμία συσχέτιση	Αυξάνουν τον κίνδυνο
Αποδεδειγμένα	ü  Λινολεϊκό οξύ ü  Ψάρια και Ιχθυέλαια ü  Λαχανικά και Φρούτα ü  Κάλιο ü  Χαμηλή κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών	Συμπληρώματα Βιταμίνης Ε ή C	ü  Παλμιτικό οξύ ü  Trans λιπαρά οξέα ü  Μεγάλη πρόσληψη Νατρίου ü  Παχυσαρκία ü  Μεγάλη κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών
Πολύ πιθανά	ü  α-Λινολεικό οξύ ü  Ολεϊκό οξύ ü  Δημητριακά ολικής αλέσεως ü  Ξηροί καρποί (ανάλατοι) ü  Στανόλες ü  Φυλλικό οξύ	Στεατικό οξύ	ü  Μη φιλτραρισμένος καφές ü  Διαιτητική χοληστερόλη
Πιθανά	ü  Φλαβονοειδή ü  Προϊόντα σόγιας ü  Βιταμίνη D		ü  Ψάρια πλούσια σε λαουρικό οξύ ü  Ανεπαρκής διατροφή κατά την εμβρυϊκή ηλικία ü  Συμπληρώματα β-καροτίνης
Ανεπαρκή στοιχεία	ü  Ασβέστιο ü  Μαγνήσιο ü  Βιταμίνη C		ü  Υδατάνθρακες ü  Σίδηρος