Διατροφή και Ουρία

 

Η ουρία είναι το τελικό προϊόν του μεταβολισμού, της διάσπασης των πρωτεϊνών. Περισσότερο από το 90% της ουρίας που παράγεται καθημερινά αποβάλλεται από τους νεφρούς, ενώ, το υπόλοιπο 10% απομακρύνεται από το γαστρεντερικό σωλήνα και το δέρμα. Σε ένα υγιές άτομο, η συγκέντρωση της ουρίας στο αίμα σχετίζεται με το ποσό των προσλαμβανόμενων πρωτεϊνών.

Γι’ αυτό και συνήθως, η αύξηση των επιπέδων ουρίας στο αίμα αποτελεί πρώιμη ένδειξη νεφρικής ανεπάρκειας. Βέβαια, επειδή ή ουρία ως δείκτης δεν είναι τόσο αξιόπιστος, για την εκτίμηση της νεφρικής ανεπάρκειας συνυπολογίζεται και η κρεατινίνη (η οποία αποτελεί φυσικό προϊόν του μεταβολισμού των μυών) και ακόμα ο λόγος ουρίας/κρεατινίνης.

Τα επίπεδα της ουρίας στο αίμα όταν είναι αυξημένα, υποδεικνύουν μια έκπτωση της λειτουργίας των νεφρών με αποτέλεσμα να μην αποβάλλονται, όπως συμβαίνει φυσιολογικά, οι άχρηστες ουσίες (όπως η ουρία) από τον οργανισμό  και να καταλήγουν στην κυκλοφορία του αίματος.

Η αύξηση της ουρίας στο αίμα μπορεί να οφείλεται σε πολλές αιτίες. Οι κυριότερες αιτίες αύξησης της ουρίας μπορεί να είναι οι εξής παρακάτω:

·         Νεφρικές παθήσεις

·         Νεφρική δυσλειτουργία ή ανεπάρκεια προνεφρικής – μετανεφρικής αιτιολογίας.

·         Αύξηση πρόσληψη πρωτεϊνών.

·         Αιμορραγία πεπτικού συστήματος.

·         Δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη.

·         Αυξημένος καταβολισμός πρωτεϊνών.

·         Σήψη.

·         Θεραπεία με κορτικοστεροειδή

·         Φάρμακα.

Αν η αυξημένη ουρία δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως η υπερβολική κόπωση ή αδυναμία, οι κράμπες στα πόδια, η απώλεια της όρεξης, ο πονοκέφαλος, η ναυτία, ο εμετός και η αδυναμία συγκέντρωσης. Στις περιπτώσεις αυτές ενδέχεται να έχει εγκατασταθεί η νεφρική βλάβη, ακόμη και μη αναστρέψιμη. Οι επιπτώσεις των αυξημένων επιπέδων ουρίας στο αίμα, εάν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορεί να είναι πολύ σοβαρές για την υγεία έως και θανατηφόρες, με πρόσβαση του κεντρικού νευρικού συστήματος – ουραιμική – εγκεφαλοπάθεια και της καρδιάς (ουραιμική περικαρδίτιδα).

Ο καλός μεταβολισμός της ουρίας προϋποθέτει καλή κυκλοφορία και επάρκεια αίματος και καλή λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος, το οποίο δρα ως απεκκριτικό φίλτρο των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού. Ο ρυθμός του μεταβολισμού, η μυϊκή μάζα, η διατροφή, η ηλικία, η πρόσληψη νερού και αλκοόλ, τα προσλαμβανόμενα φάρμακα, η θερμοκρασία, είναι στοιχεία που επηρεάζουν τα επίπεδα της ουρίας. Η συγκέντρωση της ουρίας στο αίμα, στο υγιές άτομο, σχετίζεται με το ποσό των προσλαμβανομένων πρωτεϊνών.

Αναφορικά με τα αίτια που δεν σχετίζονται με νεφρική νόσο, η διαχείριση της ουραιμίας έγκειται στη αντιμετώπιση των αιτιών.

Σε αυξημένη πρόσληψη πρωτεϊνών προτείνεται για την αντιμετώπιση της ουραιμίας η υιοθέτηση ενός προγράμματος διατροφής χαμηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη, ενώ σε μια κατάσταση αφυδάτωσης για την επαναφορά της ουρίας αίματος σε φυσιολογικά επίπεδα συστήνεται η καλή και επαρκή ενυδάτωσης του οργανισμού.

Η διατροφική παρέμβαση έχει ως στόχο την μείωση των τιμών της ουρίας και η επαναφορά της στα φυσιολογικά όρια

·     Σωστή ενυδάτωση του οργανισμού τουλάχιστον 1½-2 λίτρα υγρών ημερησίως (νερό, καφές, ρόφημα κακάο, γάλα ημίπαχο, χυμός αφεψήματα).

·         Ήπια κατανάλωση πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας, όπως γαλακτοκομικά προϊόντα ημιάπαχα, ξηροί καρποί ανάλατοι, αυγό, ολόκληρο, κοτόπουλο, γαλοπούλα, άπαχο μοσχαρίσιο κρέας και κιμάς ψαρονέφρι και ψάρι). Η συνιστώμενη πρόσληψη λευκωμάτων για τον περιορισμό των πουρινών, εφόσον, οι τιμές της ουρίας είναι αυξημένες ανέρχεται στα 90-120gr.

·   Ενίσχυση της διατροφής με όσπρια και λαχανικά που περιέχουν φυτική πηγή πρωτεϊνών, τα φυτοοιστρογόνα, και συνδυαστικά με δημητριακά (όπως ρύζι ολικής άλεση, πλιγούρι τραχανάς) αποδίδουν το ποσό πρωτεϊνών όσο των ζωικών,

·        Κατανάλωση σύνθετων υδατανθράκων ολικής άλεσης που αποδίδουν ένα μικρό ποσό πρωτεϊνών και πολύτιμων θρεπτικών συστατικών, όπως ο σίδηρος που είναι απαραίτητος για την επάρκεια αίματος και την καλή κυκλοφορία,

·         Περιορισμός της κατανάλωσης του αλκοόλ. Προτίμηση με μέτρο κρασί και μπίρα.

·  Σωστός συνδυασμός των τροφίμων. Τα κυρίως γεύματα πρέπει να περιέχουν και τα τρία μακροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή σύνθετους υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λιπαρά για την ομαλή λειτουργία του μεταβολισμού.

·         Μέτριας έντασης, φυσικής δραστηριότητα, αεροβικής μορφής 3-5 φορές την εβδομάδα,

Οι παραπάνω διατροφικές συστάσεις αφορούν υγιή άτομα και τροποποιώντας τη διατροφική τους συμπεριφορά οι τιμές της ουρίας επανέρχονται στα φυσιολογικά επίπεδα.

Για να υπάρχει καλύτερη διαχείριση των επιπέδων ουρίας και να έχουμε βελτίωση συνολικά της υγείας των νεφρών, θα πρέπει να δίνεται έμφαση στα τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως φρούτα, λαχανικά και δημητριακά με χαμηλή περιεκτικότητα σε κάλιο και φώσφορο, στην περιορισμένη πρόσληψη πρωτεϊνών και αλατιού.

Στη συνέχεια δίνονται τροφές στις οποίες θα πρέπει να δίνεται περισσότερο προσοχή και να καταναλώνονται με μέτρο ώστε να μην επιβαρύνετε η υγεία των νεφρών.

·   Αναψυκτικά τύπου Cola: Τα αναψυκτικά εκτός από την υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και θερμίδες, περιέχουν αρκετό φώσφορο και επομένως είναι καλό να καταναλώνονται με μέτρο. Ο φώσφορος προστίθεται συνήθως στα αναψυκτικά κατά τη διαδικασία επεξεργασίας και παραγωγής τους, καθώς ενισχύει τη γεύση τους, παρατείνει τη διάρκεια ζωής τους κα αποτρέπει τον αποχρωματισμό τους.

·        Αβοκάντο: Το αβοκάντο αν και αποτελεί ένα πολύ θρεπτικό τρόφιμο πλούσιο σε καλά λιπαρά, ίνες και αντιοξειδωτικά, περιέχει ακόμη και αρκετό κάλιο. Επομένως, για να μην επιβαρύνετε περαιτέρω τη λειτουργία των νεφρών μπορεί να ενταχθεί στη διατροφή με μέτρο.

·   Κονσερβοποιημένα τρόφιμα: Τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα ή φαγητά, αν και μπορεί να αποτελούν εύκολες και γρήγορες επιλογές, είναι συνήθως πλούσια σε αλάτι. Το αλάτι στις περιπτώσεις αυτές χρησιμοποιείται ως συντηρητικό ούτως ώστε να παρατείνετε η διάρκεια ζωής τους.

·     Ψωμί ολικής άλεσης: Το ψωμί ολικής άλεσης αποτελεί πολύ καλή πηγή φυτικών ινών. Ωστόσο, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του σε κάλιο και φώσφορο, είναι προτιμότερο να καταναλώνεται ελεγχόμενα, προκειμένου να βοηθήσουμε στην ομαλή λειτουργία των νεφρών και την καλύτερη διαχείριση των επιπέδων ουρίας στο αίμα.

·     Μπανάνα: Η μπανάνα αν και αποτελεί μια εξαιρετική πηγή θρεπτικών συστατικών και ινών είναι πλούσια και σε κάλιο. Επομένως πρέπει να καταναλώνετε με προσοχή στην καθημερινή διατροφή, προκειμένου να βελτιωθούν τα επίπεδα ουρίας στο αίμα και συνολικά την υγεία των νεφρών.

·    Γαλακτοκομικά: Τα γαλακτοκομικά, επειδή αποτελούν εξαιρετική πηγή καλίου, φωσφόρου και πρωτεΐνης, είναι προτιμότερο να καταναλώνονται με μέτρο ώστε να βοηθηθεί η καλύτερη νεφρική λειτουργία. Μπορεί ακόμα να αντικατασταθούν εναλλακτικά με ροφήματα φυτικής προέλευσης όπως το γάλα ή το γιαούρτι αμυγδάλου.

·       Αλλαντικά: Τα αλλαντικά περιέχουν μεγάλες ποσότητες σε αλάτι και θα πρέπει να καταναλώνονται σε πολύ μικρές ποσότητες ή ακόμα και να αποφεύγονται. Η προσθήκη αλατιού κατά την επεξεργασία τους, συνήθως, βοηθά στην ενίσχυση και τη διατήρηση της γεύσης και του αρώματός τους.

·     Πατάτα: Η πατάτα, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας της σε κάλιο, χρειάζεται προσοχή ως προς την κατανάλωσή της. Μπορεί να ενταχθεί στη διατροφή με μέτρο, λαμβάνοντας υπόψη και μερικές τεχνικές μείωσης της περιεκτικότητας καλίου σε αυτή όπως για παράδειγμα να κοπεί σε μικρά κομμάτια και να βράζετε για τουλάχιστον 10 λεπτά.

·      Ντομάτα: Η ντομάτα, η οποία είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και λυκοπένιο, περιέχει αρκετό κάλιο. Επομένως, στην περίπτωση που υπάρχει αυξημένη ουρία στο αίμα, πρέπει να περιορίζεται η κατανάλωσή της ώστε να μην επιβαρύνετε περαιτέρω η λειτουργία των νεφρών.

·       Αποξηραμένα φρούτα: Τα αποξηραμένα φρούτα όπως οι χουρμάδες, οι σταφίδες, τα δαμάσκηνα, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας τους σε κάλιο, είναι προτιμότερο να καταναλώνονται με μέτρο ώστε να βοηθάτε η φυσιολογική λειτουργία των νεφρών.

·      Τυποποιημένα σνακ όπως κράκερ, πατατάκια: Τα τυποποιημένα σνακ όπως πατατάκια, κράκερ κλπ. μπορεί να αποτελούν εύκολες λύσεις και γρήγορα σνακ μεταξύ των γευμάτων, ωστόσο είναι χαμηλά σε θρεπτικά συστατικά και πλούσια σε αλάτι, επηρεάζοντας έτσι αρνητικά και την υγεία των νεφρών.